Fütürizm* üzerine düşünce fragmanları

Gino Severini, Silahlı tren, 1915.

- [...] zaman ve mekânı bireyden bağımsız, aşkınsal (transandantal), zorunlu ve objektif bir gerçeklik olarak değerlendirmek pek de tutarlı sayılmaz, çünkü tam aksini kanıtlamak da mümkün. Zaman ve mekânın gerçekliği ve varlığı, zaten bireysel algının kendi öznelliği sayesinde gerçeklik kazanmakta. Yani, evrensel olan bu gerçekliğe ve sonsuzluğuna asgari düzeyde bir nesnellikten dahi yoksun olarak ulaşılabilir. İnsan her ne kadar sonlu bir varlık halinde ortaya çıksa da, varoluşu sonsuz nitelikteki zaman ve uzamın kaçınılmaz bir parçası. Dolayısıyla, sanatsal yaratımı da öyle kabul edilebilir. İster istemez sonsuzlukta konumlandırılan bireysel yaratıcılığın da, kendini güçlendirmek adına her türlü gerçekliği mümkün kılan ve sübjektif algı tarafından varolması sağlanan zaman ve uzamdan kendini soyutlamasının pek bir manası, daha doğrusu imkânı yok.

- Fütürizmin günümüzdeki uzantıları, Maleviç tablolarının ya da Mayakovski şiirlerinin çok daha ötesinde. Bu düşünsel plandaki bir tür kalıtsallık. Basit bir fikirler tarihi arkeolojisi yürütüldüğü takdirde, günümüzde Shoah'nın ya da insanlığa karşı işlenmiş diğer suçların inkârının, "insanlığın" tek ilacının savaş olduğunu savunan ve İtalyan faşizmiyle sıkı bir işbirliğinde bulunan ilk dönem fütüristlerinin tüm geçmişi imha etme çabasıyla büyük benzerlikler taşıdığı görülecektir (Mussolini'nin Roma İmparatorluğu'nun ihitişamını geri getirme arzusuna değinilerek kısmen haklı bir itirazda bulunulabilir, ama faşizmin baştan aşağı yeni bir insan yaratma hırsı unutulmamalı). [...] geçmişin içeriğinin ve yaşanan ana tesir etmekte olan sonuçlarının lağvedildiğine inanmak, en iyi ihtimalle kendine birtakım masallar anlatmaya çalışmakla özdeşleşebilir. Mutlak olgular ve tarihsel bellek üzerinde girişilen deformasyon, inkâr, çarpıtma, hiçe indirgeme çabasının tahribatı özellikle vicdanlar, masum dimağlar ve bulundukları anı yaşamaya çalışanlar için devasa boyutlarda.

- Ancak fütürizm, sadece ilerleme adına kendini sürekli bir yenileme ve gelişme sürecinde bulunan, insanlığa hizmetin fazlasıyla ötesindeki teknolojinin süratiyle ilgili iddialarında büyük ölçüde haklı çıktı. Sınırsız ve ebedi, bilimsel ve teknolojik ilerlemenin düşünce ve siyaset için erişilmez bir hale gelen ve ancak onlarca yıl geriden takip edebildiği sürati bu. [...] öncelikli varoluş nedeni ilerleme için ilerleme olan ve saldırgan bir yayılmacılık izleyen ve dünyayı görece düzeyde şekillendirmekte olan türde bir teknoloji söz konusu.

- [...] 1909 bildirisinden bir yy. sonra bugün fütürizm, yıkımını kurduğu tarihin bir parçası artık. Başka türlü dendikte, günümüzde yeni bir akım, benzer bir tutum sergilemek istese, kurtulacağı ve yerle bir edeceği geçmişin bir parçası da aynı projenin öncüsü fütürizm olurdu. [...]


____________________
* Burada Marinetti'nin 20.02.1909 tarihinde "Le Figaro"da yayımlanan "Fütürizm Manifestosu"nun belli maddeleri esas alındı.